مدیركل مركز ملی فضای مجازی:
مخالف تصمیم گیری پنهانی و در پستو هستیم
به گزارش مهندس وب، در پنلی که با هدف بررسی آینده حکمرانی اینترنت در ایران برگزار گردید، آرش وکیلیان با نگاهی ساختاری و تطبیقی، از ضعف مدل کنترلی کشور گفت و نسبت به تمرکز صرف بر فیلترینگ هشدار داد: «هیچ یک از الگوهای موفق جهانی را نداریم؛ فقط روی کنترل فنی ایستاده ایم، آن هم بدترین نوعش.»
نگار علی- در پنل «جامعه و آینده ایران» که با محوریت مسئله حکمرانی اینترنت برگزار گردید، آرش وکیلیان، مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی، به تبیین نگرش ساختاری و فرهنگی به رسانه های اجتماعی و تحولات جهانی در حکمرانی دیجیتال پرداخت.
رسانه های اجتماعی؛ از پدیده فرهنگی تا مسئله حاکمیتی وکیلیان سخنان خودرا با اشاره به تحول عمیق رسانه های اجتماعی در یک دهه گذشته شروع کرد و اظهار داشت: «ما وقتی از اینترنت صحبت می نماییم، باید تفکیک نماییم که در کدام لایه بحث می نماییم. اینترنت به لحاظ فنی همان شبکه اطلاعاتی و ارتباطی بر بستر پروتکلهای خاص است، اما آن چه اغلب مورد بحث ماست، خدمات و پلت فرم هایی ست که روی این بستر ارائه می شوند؛ یعنی رسانه های اجتماعی.»
او اضافه کرد: «رسانه های اجتماعی که حالا شامل پلت فرم هایی مثل اینستاگرام هم می شوند، یک سیر تحول عمیق را طی کرده اند؛ ابتدا به عنوان ابزارهایی ساده برای ارتباط و سرگرمی شناخته می شدند، اما از حدود سال ۲۰۱۶، دولت های غربی متوجه ظرفیتهای گسترده و گاه تهدیدآمیز این رسانه ها شدند و کنترل آزاد آنها را مسئله ای جدی تلقی کردند.»
چالش های حکمرانی در عصر شبکه های هوشمند مدیرکل ساماندهی حکمرانی فضای مجازی با اشاره به سه بعدی شدن ماهیت رسانه های اجتماعی، به چالش های عمده ای که دولت ها با آن مواجه گشته اند اشاره کرد:
تهدید نظام پولی کشورها:
وکیلیان از پروژه هایی مانند گرام و لیبرا یاد کرد و اظهار داشت: «وقتی یک پیامرسان یا شبکه اجتماعی امکان مبادله ارزش اقتصادی بوسیله ارز دیجیتال یا NFT را فراهم می آورد، تهدیدی برای استقلال سیاستگذاری پولی کشورها ایجاد می شود. این مساله فقط دغدغه ایران نیست؛ کنگره آمریکا نیز جلوی لیبرا را گرفت چون می دید ممکنست ظرف ۶ ماه کل نظام پولی کشور از دست برود.»
واگرایی اجتماعی و بی ثباتی سیاسی:
او با اشاره به افشاگری های چهره هایی چون فرانسیس هاگن و ساخت مستندهایی مانند The Social Dilemma اظهار داشت: «در بسیاری کشورها همچون برزیل، هند و حتی آمریکا، نگرانی از اثرات اجتماعی و سیاسی این پلت فرم ها جدی شده است. مثال های مشخصی از نقش رسانه های اجتماعی در اغتشاش، تفرقه اجتماعی، و حتی بروز خشونت فیزیکی وجود دارد.»
قدرت سیاسی پلت فرم ها:
وکیلیان اخطار داد که برخی پلت فرم ها در عمل درحال ایفای نقش بازیگر سیاسی اند؛ از تأثیرگذاری بر نتایج انتخابات گرفته تا تشکیل به افکار عمومی در بحران های داخلی کشورها.
مواجهه کشورها؛ از سخت گیری تا قانون گذاری او با اشاره به تغییر روند جهانی بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ و حمله به کنگره در ۲۰۲۱ اظهار داشت: «از آن زمان، دولت ها در سرتاسر جهان، از آمریکا گرفته تا اروپا، سخت گیری های خودرا مقابل پلت فرم ها افزایش داده اند. برخی کشورها از نظر امنیت اطلاعاتی و سیاسی، و برخی مثل اروپایی ها از نظر حقوق کاربران و حریم خصوصی وارد شدند و قوانین سفت وسختی وضع کردند.»
مدیرکل ساماندهی حکمرانی مرکز ملی فضای مجازی: کشور ما نیز باید در چارچوبی دقیق، هوشمند و چندلایه برای حکمرانی در این زمینه تصمیم سازی کند.
شبکه های اجتماعی یکسان نیستند؛ اثرگذاری شان هم نه وکیلیان اظهار داشت: «دو متغیر در فهم اثرگذاری رسانه های اجتماعی اهمیت دارند؛ یکی خود پلت فرم و دیگری خاصیت های بستر اجتماعی ما. بطورمثال اینستاگرام به سبب الگوریتم هایش، بیشتر تکثر را بازتولید می کند، نه انسجام. در مقابل، پلتفرمی مثل لینکدین می تواند سبب نوعی هم گرایی حرفه ای شود.»
او با تکیه بر تفاوت میان پلت فرم هایی با هویت واقعی و آنهائیکه هویت در آنها اختیاری است، اظهار داشت که باید هر رسانه اجتماعی را جداگانه، باتوجه به نوع تعامل، ساختار فنی و مدل رشد آن بررسی کرد.
از جامعه توده ای تا عصر قطبی شده رسانه ها به باور او، ما از پارادایم رسانه های توده محور قرن بیستم عبور کرده ایم و وارد جهانی رسانه ای شده ایم که با رسانه های اجتماعی و ارتباطات چندگانه شناخته می شود. اما مسئله این است که مسیر کشورها در واکنش به این تغییر یکسان نبوده است: «برخی کشورها مثل اروپا به سوی کثرت گرایی رفته اند، اما برخی دیگر مثل آمریکا، مسیر قطبی شدن را در پیش گرفته اند. ایران هم، به سبب زیرساخت های اجتماعی و سیاسی اش، بیشتر در راه قطبی شدن حرکت کرده است.»
انتخاب فعال پلت فرم ها برای تقویت انسجام وکیلیان بر این نکته تاکید کرد که ما در ایران نمی توانیم منتظر پاسخ های از پیش تعیین شده باشیم، بلکه نیازمند «انتخاب فعال» هستیم؛ یعنی رسانه هایی را باید تقویت نماییم که با شرایط فرهنگی و اجتماعی ما هم راستاست و انسجام اجتماعی را تقویت می کند.
او اظهار داشت: «کثرت گرایی فرهنگی در ایران پیش نیازهایی دارد؛ از پذیرش هویت های مذهبی و فکری متنوع گرفته تا حضور احزاب. اما ما حتی ظرفیت پذیرش این کثرت را نداریم. بنابراین، انتخاب رسانه اجتماعی باید باتوجه به این ظرفیت ها باشد.»
گفتمان «صیانت»؛ قدیمی، اما بازهم حاکم او در بخش پایانی صحبت هایش با نگاهی نقادانه به سیاستگذاری فعلی اظهار داشت: «ما هیچ گاه وارد یک پارادایم فناورانه نشده ایم. آن چه از ابتدا تا امروز وجود داشته، نوعی پروتکشن گرایی یا صیانت محوری است؛ یعنی کوشش برای حفظ فرهنگ، اجتماع و اقتصاد در مقابل نفوذ بیرونی. این گفتمان از همان سیاستهای اولیه فضای مجازی وجود داشته و امروز هم در خیلی از بندهای مصوبات دیده می شود.»
مدیرکل ساماندهی حکمرانی در مرکز ملی فضای مجازی: «حتی اگر برخی مفاد در مجلس تصویب نشود، دیدگاه محافظه کارانه در نهادهای سیاست گذار و قسمتی از مردم بازهم غالب است. این دیدگاه، با رویکرد های مختلف، امنیتی، فرهنگی، اقتصادی، بازهم پابرجا است. و به عنوان کسی که سال ها در این زمینه فعال بوده ام، می گویم این نگاه هنوز بر فضای حکمرانی سایبری ایران حاکم است.»
حکمرانی اینترنت؛ وقتی ایران فقط به فیلترینگ فکر می کند وکیلیان در آغاز سخنانش تاکید کرد که مخالف تصمیم گیری پنهانی و در پستوست: «صیانت در مجلس رأی نیاورد، اما بندبندش در شورای عالی فضای مجازی تصویب گردید، این که دوست داریم قانون را پشت درهای بسته تصویب نماییم، اشتباه است. بله، انگلستان هم در سال ۲۰۲۰ قانون سختگیرانه اینترنت را تصویب کرد، اما در فرایندی شفاف و در معرض دید عمومی. ما اما هنوز از گفت و گو با جامعه فرار می نماییم.»
او با مرور تجربیات جهانی در حکمرانی اینترنت، سه الگوی اصلی کنترل را تشریح کرد:
الگوی شرکتی (مثل آمریکا) که پلت فرم ها مسئولیت دارند و فقط در مواقع حیاتی دولت مداخله می کند
الگوی حقوقی/قضایی (مثل اتحادیه اروپا) که حقوق شهروندان در مقابل پلت فرم ها تضمین می شود
الگوی سیاسی/امنیتی (مثل چین) که حکومت بطور یکپارچه پشت ساختار کنترلی قرار دارد
وکیلیان سپس تاکید کرد: «ما هیچ کدام از این مدلها را نداریم. ایران تنها روی کنترل فنی تمرکز کرده؛ ضعیف ترین و کم اثرترین نوع کنترل.»
چرا فقط کنترل فنی؟ او اضافه کرد: «کنترل فنی هم راحت دور زده می شود، هم بیشترین نارضایتی را تولید می کند. در صورتیکه در دنیا، سیستم های کنترلی مبتنی بر تعامل، مشارکت یا قانون مندی بمراتب اثرگذارترند.»
فقدان بلوغ در قانون نویسی مشترک در بخش پایانی صحبت هایش، وکیلیان ناتوانی عمومی در تنظیم قانون مشترک را هم مورد انتقاد قرار داد: «بخش خصوصی، دولت و حتی نهادهای مدنی هنوز بلوغ مشارکت ندارند. لایحه ای می نویسند، اما وقتی پای قانون گذاری وسط می آید، توافق نمی کنند. در صورتیکه در کشورهایی مثل بریتانیا یا آمریکا، ابتدا مدل مطلوب را دسته بندی می کنند، بعد درباره ی کارایی آن بحث می کنند. ما هنوز به این مرحله نرسیده ایم.»
۲۲۷۲۲۷
منبع: webengineers.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب